Hà Nội - Trong chuyến thăm mang tính ve vãn cầu hòa đến Bắc Kinh tuần này, viên chức cộng sản hàng đầu của Việt Nam phải đối diện với tình thế khó xử từng đeo bám các nhà lãnh đạo đất nước trong nhiều thiên niên kỷ qua: làm thế nào để thể hiện sự tôn trọng mà người dân trong nước không thấy là dễ bảo với Trung Quốc.
Để làm được như thế, trong suốt lịch sử lâu dài bị Trung Quốc thống trị, nhà cầm quyền Việt Nam đã phải dùng đến các loại ngoại giao hoàn toàn vặn vẹo và lừa đảo. Trong thế kỷ 18, hoàng đế Nguyễn Huệ đã phải gửi đến triều đình Trung Hoa một người đóng giả. Trước đó, người Việt thiết lập hai vị hoàng đế-một cậu bé để đối đầu với Bắc Kinh và một "hoàng đế cấp cao", người đảm trách các việc triều chính khác.
Những thủ đoạn như vậy khẳng định quan điểm của Bắc Kinh cho rằng Việt Nam là xảo quyệt và hai hàng. Nhưng Việt Nam không có cách nào khác: không thể thoát khỏi đòi hỏi phải nhún nhường của người hàng xóm mạnh hơn mình rất nhiều và cũng không thể ra khỏi nền văn hóa cổ xưa của mình, được hình thành bởi sức kháng cự anh hùng chống lại sự bắt nạt của Trung Quốc.
Ngày nay, tình trạng tiến thoái lưỡng nan của Hà Nội là đặc biệt nghiêm trọng. Một nền kinh tế ngày càng phụ thuộc vào Trung Quốc làm gia tăng áp lực phải chiều lòng Bắc Kinh. Tuy nhiên, sau khi Trung Quốc kéo một giàn khoan dầu khổng lồ vào vùng biển tranh chấp trong tháng Năm vừa qua, tình cảm công chúng đang mạnh mẽ chống lại người hàng xóm phía bắc.
Một cuộc khảo sát của Pew vào năm ngoái cho thấy 84% người Việt lo lắng rằng sự quyết đoán về cạnh tranh lãnh thổ của Trung Quốc có thể dẫn đến chiến tranh.
Những quan điểm này làm phức tạp thêm sứ mệnh của Nguyễn Phú Trọng, tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, người vừa đến Bắc Kinh hôm thứ Ba trong một chuyến thăm bốn ngày, vị khách cấp cao nhất từ Hà Nội từng đến đây kể khi vụ giàn khoan nổ ra. Những lời chỉ trích đảng ở trong nước - từ các nhà hoạt động, nhà văn, các tổ chức xã hội dân sự - đều giải thích bất kỳ thỏa hiệp nào của ông về vấn đề lãnh thổ là yếu kém; bất kỳ thỏa thuận nào cũng là một sự bán tháo.
Hơn nữa, sự nguy hiểm đang tăng lên. Nguyễn Quang A, một nhà kinh tế nổi tiếng của Việt Nam, nói rằng tình cảm dân tộc chống Trung Quốc ở Việt Nam, dù chưa đủ mạnh để lật đổ chính phủ, nhưng cũng có thể "làm suy yếu nền tảng của hệ thống này."
Càng ngày các chính phủ trong khu vực cũng càng gặp phải vấn đề tương tự.
Nhận thức được sức mạnh kinh tế đang phát triển của Trung Quốc, các chính trị gia đang bị giằng xé giữa việc nuôi dưỡng mối quan hệ với Bắc Kinh, trong khi phải chống lại những lời chỉ trích ở trong nước khi họ đang cho phép ảnh hưởng quá mức của Trung Quốc.
Tại Miến Điện, một chính quyền đàn áp quân sự phải oằn xuống trước những áp lực đôi ấy. Lo sợ rằng đất nước sẽ mất đi sự độc lập của mình cho Trung Quốc, các nhà lãnh đạo đã mở hệ thống chính trị ra và đưa tay với Mỹ và châu Âu. Trong khi đó, tại Sri Lanka một chính phủ mới được bầu lên đang cắt bỏ các quan hệ với công ty quốc doanh của Trung Quốc để trông vào các giao dịch ấm cúng khác. Một dự án cảng lớn của Trung Quốc hiện đang đình lại.
Về phần mình, chính phủ Trung Quốc cũng đang chịu áp lực từ dư luận phổ biến trong nước. Sự cần thiết phải thoả mãn những đòi hỏi ái quốc ở trong nước giúp giải thích sự quyết đoán ngày càng tăng về lãnh thổ ở Biển Đông, nơi họ đang xây dựng các cơ sở quân sự lớn trên các vùng đất nhỏ bé, biến các rạn san hô thành pháo đài tua tủa.
Nói ngắn gọn, cả hai đảng cộng sản Trung Quốc và Việt Nam đang ở trong sự khó khăn. Nhưng ông Trọng, lãnh đạo đảng Việt Nam, có được sự lựa chọn. Trong năm nay, ông dự kiến sẽ đi công du đến Mỹ để đánh dấu kỷ niệm 20 năm quan hệ ngoại giao.
Viễn cảnh của mối quan hệ chính trị, quân sự nóng ấm lên và sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa hai cựu thù sẽ cung cấp cho ông Trọng một số đòn bẩy trong cuộc đàm phán tại Bắc Kinh, mặc dù trong một bài bình luận hôm thứ ba Tân Hoa Xã của Trung Quốc chính thức cảnh báo chống lại một nước cờ như vậy.
"Những lời giải thích về chuyến đi dự kiến đến Mỹ của Trọng là một động thái nhằm làm đối trọng với Trung Quốc có mùi mưu chước và chủ nghĩa đối đầu của thời Chiến tranh, vốn đã phải nên đổ vào thùng rác của lịch sử", Tân Hoa xã cho biết.
Tuy nhiên, không có liên minh ngoại giao nào mà Việt Nam có thể kéo lại với nhau để cân bằng với sức mạnh của Trung Quốc.
Việt Nam không thể thoát khỏi vị trí địa lý của mình.Nhưng Trung Quốc cũng biết rằng họ không bao giờ có thể khuất phục được Việt Nam. Lần cuối cùng mà quân đội Trung Quốc vượt qua biên giới vào năm 1979, họ đã bị đánh tơi tả.
"Một lần nữa sức mạnh của Trung Quốc đã vỡ tan trên đá của Việt Nam", học giả Brantly Womack đã viết trong cuốn sách của ông "Trung Quốc và Việt Nam: Chính trị của bất đối xứng."
Việt Nam đã phải chịu đựng nhiều các cuộc xâm nhập quân sự nhưng Trung Quốc đã buộc phải rút lui.
Cuối cùng, Womack viết "mối quan hệ (giữa hai nước) đã là một dạng thương lượng." Lịch sử cho thấy rằng ông Trọng sẽ tìm được cách để vá víu ở Bắc Kinh. Nhưng vấn đề của ông thực sự chỉ bắt đầu một khi ông về nước.
HANOI—On a fence-mending visit to Beijing this week, Vietnam’s top Communist official will face a dilemma that has dogged his country’s leaders for much of the past millennium: how to show deference to China without appearing meek back home.
To pull this off, Vietnamese rulers have resorted to all kinds of diplomatic contortions and outright deceptions during a long history of domination by China. In the 18th century, the emperor Nguyen Hue sent a double to the Chinese court. Earlier, the Vietnamese installed two emperors—a boy who dealt with Beijing and a “senior emperor” who took care of other business.
Such tricks confirmed Beijing’s view of Vietnam as cunning and duplicitous. But there’s no getting around Vietnam’s bind: It can’t escape the demands for humility from its much more powerful neighbor any more than it can run away from its own ancient culture, which is shaped by heroic resistance to Chinese bullying.
Today, Hanoi’s dilemma is particularly acute. An economy increasingly dependent on China adds pressure to get along with Beijing. Yet, after China last May dragged a gigantic oil drilling rig into disputed waters, public sentiment is running heavily against the neighbor to the north.
A Pew survey last year showed that 84% of Vietnamese worry that China’s territorial assertiveness could lead to war.
These attitudes greatly complicate the mission of Nguyen Phu Trong, the general secretary of the Communist Party of Vietnam who arrived in Beijing on Tuesday on a four-day visit, the highest-level visitor from Hanoi since the rig debacle. The party’s domestic critics--activists, writers, civil-society organizations—are likely to interpret any compromise he makes on territorial issues as weakness; any deal as a sellout.
Moreover, the stakes are rising. Nguyen Quang A, a prominent Vietnamese economist, says that anti-Chinese nationalist sentiment in Vietnam, while perhaps not strong enough to bring down the government, could “undermine the foundations of this system.”
Increasingly, governments around the region are running up against a similar problem. Aware of China’s growing economic clout, politicians are torn between nurturing ties with Beijing, while resisting domestic criticism they’re allowing excessive Chinese influence.
In Myanmar, a repressive military junta buckled under those twin pressures. Fearing that their country was losing its independence to China, leaders opened up the political system and reached out to the U.S. and Europe.
Meanwhile, in Sri Lanka a newly elected government is looking into cozy deals that outgoing politicians cut with Chinese state companies. A huge Chinese port project is now on hold.
For its part, the Chinese government is also under pressure from domestic popular opinion. The need to pander to vocal nationalists helps to explain its growing territorial assertiveness in the South China Sea, where it’s been constructing large military facilities on top of tiny land features, turning half-submerged reefs into bristling fortresses.
In short, the Communist parties of both China and Vietnam are in a corner. But Mr. Trong, the Vietnamese party chief, has options. Later this year, he is expected to travel to the U.S. to mark the 20th anniversary of diplomatic relations.
The prospect of warming political ties, and closer military cooperation, between these two former foes will give Mr. Trong some leverage in his negotiations in Beijing, even though China’s official Xinhua News Agency in a commentary on Tuesday warned against such a gambit.
“Interpretations of Trong’s expected U.S. trip as a move to counterbalance China smell of Cold War-era machination and confrontationalism, which should have long been dumped to the dustbin of history,” Xinhua said.
Still, no diplomatic coalition that Vietnam can pull together will be enough to balance the might of China.
Vietnam cannot escape its geography. China, however, knows that it can never subdue Vietnam. The last time Chinese troops crossed the border, in 1979, they were badly mauled.
“Again and again the power of China has broken on the rock of Vietnam,” writes the scholar Brantly Womack in his book “China and Vietnam: The Politics of Asymmetry.” Vietnam has suffered more through military incursions, but China has been forced to withdraw.
In the end, writes Mr. Womack “the relationship has been a negotiated one.” History suggests that Mr. Trong will find a way to patch things up in Beijing. His real problems may begin once he gets home.
Write to Andrew Browne at andrew.browne@wsj.com
Andrew Browne/Wall Street Journal
Lê Quốc Tuấn chuyển ngữ
Theo FB Lê Quốc Tuấn
Nguồn: Vietnam’s Impossible Bind: How to Stand Up to Beijing - Andrew Browne/Wall Street Journal
Tin Tức Hàng Ngày TV24
Tin tức Hàng Ngày - Trang Thông Tin Đa Chiều. Tất cả bài đăng tải trên thể hiện quan điểm riêng và cách hành văn của tác giả có thể gây ra những tranh luận đa chiều và trái chiều Tin tức Hàng Ngày mong nhận được ý kiến phản hồi và phản biện của độc giả
HOT VIDEO CHANNEL - TV 
Đăng nhận xét